Merhaba, ben Prof. Dr. Mustafa Genç
1974’te doğa ananın kalbinde; bir bahçenin ortasında dünyaya gelmiş Yörük çocuğuyum. Bütün hayatım doğanın renklerinin izinde koşarak geçti. SDÜ Lisans, Marmara Üniversitesi Yüksek Lisans ve YTÜ’nde doktora eğitimi aldım. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde araştırmalar yaptım. Akademisyenliğe Afyon Kocatepe’de başladım, hâlihazırda SDÜ’ de; Güzel Sanatlar Fakültesinde çocukluğumda bıraktığım o renkleri yeniden bulmak için çalışmaya devam ediyorum.
Kök boya, Türkiye Cumhuriyeti’nin “Dünya Markası” yapabileceği, hikâyesi olan özgün değeridir. Bu web sitesi nadide unsurun korunmasını amaçlamaktadır. Boyarmadde kaynakları, boyama yöntemleri ve geleneksel yöntemin tespit edilip, korunup geleceğe taşınmasına yönelik bilgi ve fikir üretmek, reçete geliştirmek ve yaygınlaştırmak hedeflenmektedir.
Kök Boya Nedir?
Kökboya, yün, pamuk, ipek elyaf ve doğal malzemelerin bitki, böcek ve deniz salyangozları ile boyama işlemidir. Kökboya bir boyarmadde olmasına rağmen ülkemizde tüm boyamaların genel adıdır.
Türkiye Cumhuriyeti’nde boyarmadde kaynağı olarak kullanılabilecek 400 kadar bitki türü bulunmaktadır. Yaygın olarak bilineni ise sisteme de adını veren Kökboya bitkisidir (Rubia tinctoria.) Dünyada ‘Türk Kırmızısı’ olarak da bilinen renk tonu bu boyarmadde ile elde edilmektedir.
Anadolu’da bitki, böcek ve deniz kabukluları kullanılarak boyama yapılması çok eskilere dayanmaktadır. 1700’lü yıllarda dünya kökboya ihtiyacının üçte ikisini Anadolu’daki üretim karşılamıştır.
19. yüzyılın ortalarında gelişen bilim ve teknolojinin sonucu kimyasal boyalar sentezlenmiş ve bitkisel boyaların kullanımı terk edilmeye başlamıştır.
Ancak 1980’lerden sonra bazı sentetik boyarmaddelerin toksik ve kanserojen özellikleri, yeraltı su kaynakları başta olmak üzere çok önemli çevre felâketlerine yol açması nedeniyle doğaya dönüş süreci tekrar umut verici şekilde başlamıştır.
Şu ân tekstil endüstrisinin önemli kuruluşları özellikle bebek, çocuk ve hassas durumdaki gruplara özel kökboya ile renklendirilmiş giysileri üretmeleri önerilmektedir.